مارمولك

مارمولكها جانورانی شکارچی بوده و بسته به اندازه و جثه ازحشرات، بندپايان و گاهي جوندگان تغذيه مي كنند. بعضي از مارمولك هايي كه روي ديوار خانه ها ديده مي شوند، به قصد شكار بندپاياني از قبيل عنكبوت ها، رتيل ها و حشراتي كه دور نور لامپ ها جمع شده اند به آنجا مي آيند. اندازه آنها از اندازه ۲ سانتي متر تا حدود 5/۳ متر متفاوت است. دماي بدنشان تابع درجه حرارت محيط بوده و با تغيير در درجه حرارت محيط  تغيير مي كند، پس در درجه حرارت هاي پايين به ويژه پاييز و زمستان به خواب زمستاني و در روزهاي گرم تابستان به خواب تابستاني مي روند. مارمولکها در همه جاي ايران از بيابان هاي پست با زمين هاي داغ تا مناطق مرطوب و جنگلي شمال، سواحل درياي خزر و خليج فارس و درياي عمان، ارتفاعات كوه هاي البرز و زاگرس و مناطق مسكوني پراکنده هستند.

فصل جفت گیری مارمولک ها با  چرخه دوره روشنایی روز، دما(که رایجترین آنهاست)، بارندگی و در دسترس بودن مواد غذایی تعیین می شود.
نوسان مربوطه را می توان در مارمولک نر و اندازه بیضه ها مشاهده کرد. مارمولک های نر هم ممکن است دچار تغییرات رفتاری در طول فصول تولید مثل شده و باعث می شود تا آنها خشن تر شوند و بیشتر به دفاع از قلمرو خود بپردازند.

در فلات ایران تعداد زیادی مارمولک خانگی پراکنده شده است. این مارمولک ها را تحت عنوان جکو میشناسند. برخی از آنها در نواحی محدودی زیست میکنند و برخی دیگر در تمام خانه های ایران. مارمولک های خانگی یا جکو ها سمی نمیباشند.

اگر تعداد زیادی حشرات و جانداران ریزی که غذای مارمولک ها محسوب می شوند در محیط خانه پرسه بزنند احتمال وجود مارمولک ها نیز افزایش خواهد یافت

آشپزخانه کثیف، ظرف های نشسته، باقی مانده های غذا و هر نوع آلودگی می تواند حشرات و در نتیجه مارمولک ها را جذب کند. مارمولک ها در جاهای تاریک مانند پشت جارختی،قفسه،لوازم خانگی و غیره پنهان می شوند. اگر مکان های تاریک را تمیز نکرده و در معرض هوا قرار ندهید، مخفیگاه مناسبی برای آنها ایجاد خواهید کرد.

۱) Cyrtopodion scabrum : این گونه معمولی ترین گونه مارمولک های خانگی میباشد و تقریبا در تمام خانه های ایران یافت میشود. زادآوری این گونه در طول سال بسیار زیاد میباشد، اما هر دفعه یک یا دو تخم میگذارند. دارای خال های دی پشت و انگشتانش ساده میباشد
۲) Cyrtopodion heterocercum: این گونه در مناطق محدودی پراکنده شده است اما میتوان تعداد فرامانی از آن را رد خانه های مسکونی نورآباد لرستان مشاده نمود. این گونه دارای خط های عرضی در پست است. انگشتان نیز ساده میباشد.
۳) Hemidactylus flaviviridis : این گونه از گونه قبلی بزرگتر میباشد و در خانه های مسکونی استان های جنوبی ایران زیست میکنند. انگشتان این گونه به دو نیم تقسیم شده است. بدن این گونه خال های منظم و یا غیر منظم دارد.
۴) Hemidactylus persicus: این گونه نیز همانند گونه قبلی در استان های جنوبی ایران پراکنده شده است. انگشتان این گونه به دو قسمت تقسیم شده است. بدن این گونه یکدست میباشد و خالی روی بدنش مشاهده نمیشود.
۵) Asaccus elisae: این گونه با داشتن انگشتانی مثلثی شکل کاملا قابل شناسایی هستند. اندازه بدنشان کوچک میباشد شبیه گونه اول. این گونه خال هایی در پشت دارد. گونه مذکور در نقاط محدودی در زاگرس پراکنده شده است و در خانه های مسکونی سرپل ذهاب (کرمانشاه) و معمولان (لرستان) دیده شده است.
۶) Asaccus kurdistanensis: این گونه جدیدا کشف شده و در استان کردستان پراکنده شده است. اما مطالعات جدید توسط نویسنده نشان داد که این گونه در استان کرمانشاه نیز پراکنده شده است. این گونه در برخی روستا های این استان ها از جمله روستای پالنگان کرمانشاه پراکنده شده اند. 

هیچ کدام از این مارمولک ها سمی نمیباشند بلکه برای خانه های شهری یا روستایی مفید میباشد، چرا که از حشرات موذی و تخم های آنها تغذیه میکنند. جکوها مارمولک هایی بسیار زیبا میباشند و بهتر است که آنها را نکشیم و بگذارند در خانه هایمان زندگی نمایند. جکوهای خانگی در شکاف ها و درزهای یا جاهای تاریک از جمله زیر زمین ها به خوبی تخم گذاری میکنند. وجود مارمولک در خانه ها نشان دهنده کثیف بودن آن خانه نیست بلکه نشانه وجود منابع غذایی فراوان همچون انواع حشرات در آن مکان  است . با این موضوع بایستی به طور کاملا عادی رفتار شود.

مارمولك ها در زمان احساس خطر روش هاي متفاوتي دارند:

۱- برخي مارمولك ها بلافاصله پس از احساس خطر به سرعت فرار مي كنند
۲- برخي مارمولك ها از دم خاردار خود براي دفاع از جانشان و دور كردن حيوان مهاجم استفاده مي كنند به نحوي كه بلافاصله داخل سوراخ خود فرار كرده و با حركت دادن دم تيغ دارشان و ايجاد ضربات محكم، جانور شكارچي را از خود دور مي كنند و برخي مارمولك ها علاوه بر وارد كردن ضربات قوي توسط دم، گازهاي محكمي مي گيرند.
۳- مكانيسم ديگري كه در اكثر مارمولك ها ديده مي شود قطع شدن دم به صورت ارادي است. دم برخي از مارمولك ها در زمان ايجاد تماس توسط دشمن به طور ارادي طي عمل انقباض ماهيچه هاي دم كنده مي شود. دم كنده شده به علت باقي ماندن خاصيت عصبي- عضلاني به طور موقت شروع به جنبيدن كرده و حواس جانور شكارچي را به خود جلب مي كند. در اين حين حيوان فرصت فرار مي يابد.

خدمت به انسان
طی مطالعات به‌عمل آمده توسط مهندسین ژنتیک و متخصصین بیوتکنولوژی بر روی ژن‌ها و ساختار دم مارمولک‌ها احتمال این می‌رود که بتوان این خاصیت را (رشد مجدد یک عضو مانند دم در مارمولک‌ها) در مورد انسان هم اعمال کرد، بدین نحو که فردی که عضوی از بدنش مانند دست یا پا بر اثر یک سانحه قطع شده است بتواند دوباره آن را به‌دست آورد. مارمولک‌ها یا سوسمارها از نظر اکولوژیکی دارای ارزش بالایی بوده و به‌دلیل از بین رفتن آنها و برخی موجودات دیگر که از بندپایان تغذیه می‌کنند (مانند خفاش) شاهد وجود جمعیت زیادی از حشرات اعم از سوسک‌ها و پشه‌ها در جوامع شهری هستیم. همچنین دیده می‌شود که جمعیتی بزرگ از ملخ‌ها که آفت گیاهان زراعی هستند به مزارع حمله کرده و محصولات را از بین می برند. اگر جمعیت موجودات حشره خوار مانند مارمولک‌ها حفظ شود و هر شخصی به هر علتی از جمله خرافات و ذهنیات غلط اقدام به کشتن این موجودات مفید نکند، شاید دیگر جامعه بشری شاهد چنین پدیده‌هایی نباشد و هر یک از افراد در محیط شهری به واسطه از بین رفتن یا کاهش جمعیت حشرات آلوده از بهداشت و سلامت فردی بیشتری برخوردار شود.ولی امان از چندش داشتن و حساس بودن ما آدم ها .

روشهای مبارزه :

مارمولک ها توسط بوی تخم پرندگان دفع می شوند

این یکی از ثابت شده ترین و بهترین راه های دفع مارمولک هاست. پس از استفاده از تخم ها، پوسته آنها را در اطراف خانه علی الخصوص نزدیکی پنجره ها و درهای ورودی بپاشید

حبه سیر میتواند مشکل گشا باشد

این سبزی خوش بو برای ما انسان ها بسیار خوش آیند است اما مارمولک ها از بوی آن نفرت دارند. سیرها را در اطراف محوطه خانه تان بیاویزید و یا رایحه سیر را در نزدیکی پنجره ها و درهای ورودی تان حفظ نمائید تا از ورود این آفات به خانه جلوگیری کنید. هم چنین می توانید از اسپری آب و آب سیر استفاده نموده و محیط خانه و اطراف  را عاری از مارمولک نمایید

استفاده از پیاز

مانند سیر، مارمولک ها از بوی تند پیاز نفرت دارند. آنها را در نزدیکی پنجره ها و درب های ورودی بیاویزید و یا در مخفیگاه های مارمولک ها قرار دهید. آنهابه دلیل اینکه تحمل بوی پیاز را ندارند لانه هایشان را ترک خواهند نمود. هم چنین می توانید اسپری آب پیاز و آب را درست کرده و در گوشه کنار خانه اسپری کنید تا مارمولک ها را دور نگه دارید

*نصب توری برروی پنجره ها جهت جلوگیری از ورود.
*مبارزه با حشرات خصوصاً پشه ها كه مارمولك ها عمدتاً از آنها تغذیه می نمایند در صورت عدم دسترسی به آنها به دلیل كمبود مواد غذائی محیط را ترك خواهند كرد.
*استفاده از طعمه های حاوی حشره كشها و یك ماده پروتئین دار.
*مبارزه از طریق امواج فراصوتی ( التراسونیک ): در این روش امواج صوتی ایجاد شده در فـرکانسهای بالاتر از قدرت   شنوایی گوش انسان و در محدوده شنوایی جانوران موذی باعث دور شدن آنها از محیط می شود. این روش کاملا بی ضرر و ســـازگار با محیط زیست می باشد.

در صورت آلودگی بیش از حد بهتر است با سمپاشی مناسب توسط افراد مجرب و متخصص شرکت سمپاشی نوآوران سم محیط را پاکسازی کنید.